Το Ισραήλ, η Παλαιστίνη και το αδιέξοδο της συλλογικής ευθύνης

Η κυβέρνηση της Βρετανίας θεωρεί δύο γνωστά στελέχη του IRA υπόπτους για την εν ψυχρώ δολοφονία πριν από δύο εβδομάδες δύο Βρετανών αξιωματικών. Οι δύο άνδρες δεν έχουν συλληφθεί, ωστόσο ο Βρετανικός στρατός κατέστρεψε σήμερα τα πατρικά σπίτια τους, όπου ζούσαν οι ίδιοι με τα μικρότερα αδέλφια, τους γονείς και τους παππούδες τους.  Για άλλη μία φορά αποσβολωμένοι Ιρλανδοί παρακολούθησαν τις μπουλντόζες του βρετανικού στρατού να γκρεμίζουν το σπίτι ενός δικού τους, ενώ οι συγγενείς των υπόπτων εκλιπαρούσαν για οίκτο. «Ό Άγγλος είναι εχθρός μας, κανείς τους δεν θα μπορεί να κοιμάται ήσυχος πλέον. Ο Θεός είναι μεγάλος και δίκαιος», δήλωσε ένας νεαρός Ιρλανδός.

Σας φαίνεται απίστευτο; Προφανώς, δεν είναι πραγματική είδηση. Αλλά βάλτε στη θέση της Βρετανίας το Ισραήλ, στη θέση της Ιρλανδίας την Παλαιστίνη και στη θέση του IRA τη Χαμάς και γίνεται απολύτως αληθινό: Στις 30/6 το Ισραήλ γκρέμισε στη Χεβρώνα τα σπίτια των δύο Παλαιστινίων υπόπτων για τη δολοφονία των τριών ισραηλινών εφήβων.

Το επίσημο κράτος του Ισραήλ δηλαδή τιμώρησε μερικές δεκάδες αθώους ανθρώπους για ένα έγκλημα για το οποίο ακόμα δεν έχουν αποφανθεί τα δικαστήρια, εκδικούμενο για τη δολοφονία τριών πολιτών του. Δεν έχουν συλληφθεί οι ύποπτοι και βεβαίως δεν έχει γίνει δίκη.

Τη Δευτέρα 7/7 το δικαστήριο απέρριψε προσφυγή ισραηλινών ομάδων που υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι οποίες προσέφυγαν κατά της απόφασης καταστροφής ενός ακόμα σπιτιού Παλαιστινίου, που κατηγορείται ότι δολοφόνησε εν ψυχρώ τον Απρίλιο έναν Ισραηλινό αστυνομικό. Ταυτόχρονα, έφραξαν τις εισόδους του χωριού του κατηγορουμένου, απαγορεύοντας πρακτικά την μετακίνηση των περίπου 20.000 συγχωριανών του.

Αυτή η πολιτική της παραδειγματικής καταστροφής των σπιτιών, που υιοθετήθηκε επειδή υποτίθεται για να αποτρέπει τρομοκρατικές ενέργειες, δεν είναι καινούρια και οι διεθνείς οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων την καταδικάζουν συστηματικά (βλ. πρόσφατη ανακοίνωση της Διεθνούς Αμνηστίας). Η Αμερικανίδα ακτιβίστρια Ρέιτσελ Κόρι σκοτώθηκε από μπουλντόζα στη Ράφα το 2003 σε αντίστοιχη περίπτωση. Πρόκειται για μία εκδικητική πολιτική που δεν έχει καμία σχέση με το κράτος δικαίου. Δεν υπάρχει συλλογική ευθύνη της οικογένειας και των συγγενών των ενόχων, ούτε βεβαίως επιτρέπεται να τιμωρούνται τρίτοι για τα εγκλήματα άλλων. Αυτή είναι η λογική των τρομοκρατών.

Η βία φέρνει βία: Μετά τη δολοφονία των τριών Ισραηλινών, τρεις Ισραηλινοί πολίτες φέρονται να ομολόγησαν την απαγωγή και τη δολοφονία ενός Παλαιστίνιου εφήβου, προέβησαν μάλιστα και σε αναπαράσταση του πώς τον έκαψαν ζωντανό. Θα εφαρμοστεί η ίδια πρακτική, όπως ζητούν οι οικογένειες των Παλαιστινίων υπόπτων; Θα εκδικηθεί το ισραηλινό κράτος για τη δολοφονία του άραβα πολίτη του, καταστρέφοντας τα σπίτια των αθώων οικογενειών των ισραηλινών κατηγορουμένων; Ο ίδιος ο πρωθυπουργός Νετανιάχου και άλλα στελέχη της κυβέρνησης είχαν ήδη πολύ σωστά δηλώσει (την Κυριακή 6/7) ότι εγκλήματα εκδίκησης για τη δολοφονία των τριών Ισραηλινών εφήβων θα ήταν κι αυτά εγκλήματα τρομοκρατίας. Διστάζουν όμως – ορθώς, αλλά για τους λάθος λόγους - να γκρεμίσουν τα σπίτια των ενόχων.  

Η κατάσταση έχει για άλλη μία φορά παρεκτραπεί και η βία είναι γενικευμένη εκατέρωθεν. Το Ισραήλ, περιτριγυρισμένο από εχθρικά προς αυτό κράτη, ασκεί εξαιρετικά δυναμική κατασταλτική πολιτική. Παλαιστίνιοι μαχητές επιτίθενται όποτε μπορούν με ρουκέτες κατά ισραηλινών στόχων – όχι μόνο στρατιωτικών. Κι ενώ ακόμα και στον πόλεμο η επίθεση σε αμάχους απαγορεύεται, και οι δύο πλευρές υιοθετούν την παράλογη «λογική» της συλλογικής ευθύνης και επιτίθενται αδιακρίτως.

Το αποτέλεσμα είναι καταστροφικό και για τους δύο: Δεν υπάρχουν πια Παλαιστίνιοι με ζωντανή μνήμη του πώς είναι να ζεις ειρηνικά, να έχεις προοπτική στη ζωή σου και τις δυνατότητες να πραγματοποιήσεις τα όνειρά σου. Οι Ισραηλινοί ζουν κι αυτοί υπό καθεστώς φόβου, με συχνές τυφλές επιθέσεις και θύματα. Αδιέξοδο.

Και οι δύο πλευρές καλλιεργούν το μίσος με καταστροφικά αποτελέσματα. Η συλλογική τιμωρία αθώων δεν αποτελεί λύση αν στόχος είναι η ειρήνη. Είναι;

(Εδώ μπορείτε να δείτε, συγκεντρωμένα από τον Economist, μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία για το κόστος της συνεχιζόμενης άνισης πολεμικής διαμάχης στη Γάζα).