"Μπούμερανγκ", του Michael Lewis - κριτική παρουσίαση

Από την άνοιξη του 2010 όταν η Ελλάδα υπέγραψε το πρώτο Μνημόνιο με τους δανειστές της και οι τελευταίοι λογικοί αποδέχτηκαν ότι η οικονομία μας δεν είναι ισχυρή και ότι λεφτά δεν υπάρχουν, αρχίσαμε σταδιακά να ακούμε και να μαθαίνουμε χρηματοπιστωτικούς όρους που δεν γνωρίζαμε μέχρι τότε.

Σε δουλεύουν, πολίτη!

Χειρόγραφες και κακογραμμένες στην πλειοψηφία τους, οι δηλώσεις περιουσιακής κατάστασης των βουλευτών που δημοσιοποιήθηκαν για έναν μόνο μήνα στον ιστότοπο της Βουλής τον Δεκέμβριο του 2013 αναφέρονται στα περιουσιακά στοιχεία των βουλευτών το 2011. Μας γνωστοποιούνται δηλαδή δύο χρόνια μετά την περίοδο αναφοράς, χωρίς δυνατότητα σύγκρισης με παρελθόντα έτη και για περιορισμένο διάστημα.

Αντιγράφω από το τελευταίο νομοσχέδιο – αυτό με τον φόρο ακινήτων που, ενώ παραμένει ίδιος με πέρυσι σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, με θαυματουργό τρόπο αναμένεται να αποφέρει έσοδα κατά 41,4% αυξημένα (άρθρο 14): «Πληροφορίες, τις οποίες ζητά εγγράφως η Φορολογική Διοίκηση από τον φορολογούμενο, πρέπει να παρέχονται εντός πέντε (5) εργασίμων ημερών από την (…) κοινοποίηση του σχετικού αιτήματος, εκτός εάν ο φορολογούμενος προσκομίσει επαρκείς αποδείξεις για πιθανές δυσχέρειες». Υπενθυμίζω επίσης ότι πλέον η υποβολή των φορολογικών δηλώσεων γίνεται υποχρεωτικά ηλεκτρονικά από τους φορολογουμένους (αρ. 14 παρ. 3, μεταξύ άλλων).

Η ίδια Βουλή, και συγκεκριμένα η Διεύθυνση Επιστημονικών Μελετών, επισημαίνει στην έκθεσή της για τον νόμο: «…το προτεινόμενο τεκμήριο νόμιμης κοινοποίησης οδηγεί σε συνέπειες τέτοιας έντασης – ουσιαστικώς στον νομοθετικό αποκλεισμό της δικαστικής προστασίας – οι οποίες παραβιάζουν τις ανωτέρω αρχές» (ενν. το δικαίωμα του πολίτη στην έννομη προστασία).

Κρατικοδίαιτη επιχειρηματικότητα;

Μία από τις συχνές κατηγορίες που απευθύνονται στον επιχειρηματικό κόσμο είναι ότι είναι κρατικοδίαιτος, ότι δηλαδή αναπτύχθηκε χάρη στις (υπερτιμολογημένες) κρατικές προμήθειες.

Γιατί όμως συνέβη αυτό;

§         Στην Ελλάδα η συμμετοχή του κράτους στην οικονομία είναι μεγαλύτερη από ό,τι στις άλλες δυτικές χώρες.

Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ¹, όταν ξεκίνησε η κρίση το 2009 το ελληνικό κράτος ξόδευε περίπου το 55% του ΑΕΠ (εν πολλοίς δανειζόμενο) για την παροχή υπηρεσιών προς τους πολίτες και την αναδιανομή εισοδήματος μέσω των κοινωνικών παροχών. Το ποσοστό αυτό συγκρίνεται μόνο με τις «επιδόσεις» των σκανδιναβικών χωρών και της Γαλλίας, όπου όμως τα ποιοτικά αποτελέσματα είναι πολύ καλύτερα. Ο μέσος όρος των χωρών του ΟΟΣΑ ήταν το 2009 στο 46% του ΑΕΠ έχοντας αυξητική τάση σε όλη τη δεκαετία του 2000. Το 2011 το ποσοστό αυτό στην Ελλάδα μειώθηκε στο 46,8%.

Αυτός ο δείκτης μόνο μερικώς αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα, καθώς δεν περιλαμβάνει όλη τη δραστηριότητα του κράτους. Για παράδειγμα, εταιρίες εισηγμένες στο ΧΑ αλλά κρατικές, όπως η ΔΕΗ και παλαιότερα ο ΟΤΕ, προσμετρώνται στον ιδιωτικό τομέα, ενώ σαφώς δεν είναι.

It’s the economy (stupid)!

Όπως συμβαίνει κάθε φορά πριν από τις εκλογές, γίνεται πολύς λόγος για τα προεκλογικά debate μεταξύ των πολιτικών αρχηγών. Τα κόμματα δεν συμφωνούν, προτείνουν το κάθε ένα διαφορετικό τρόπο διεξαγωγής και στο τέλος, όπως κάθε φορά, θα καταλήξουν σε ένα μόρφωμα που δεν θα ικανοποιεί κανέναν – υποθέτω ούτε καν τους ίδιους τους συμμετέχοντες. 

Η γνώμη μου είναι ότι σε αυτές τις εκλογές, περισσότερο από ποτέ πρέπει να ακούσουμε με λεπτομέρειες και αριθμούς τι έχουν να προτείνουν οι δύο πολιτικοί αρχηγοί, Σαμαράς και Βενιζέλος, που διεκδικούν την πρωθυπουργία. Θα ήθελα να δω μία τηλεμαχία μεταξύ των δύο, με έναν δημοσιογράφο έμπειρο που να ξέρει από οικονομία, και πραγματικό διάλογο. Θέλω να φέρει ο ένας τον άλλο σε δύσκολη θέση, να πιέσει, όχι για τις αμαρτίες του παρελθόντος (οι συγγνώμες, «πολιτικές» η προσωπικές, δεν έχουν καμία αξία και δεν είναι ειλικρινείς) αλλά για τις προτάσεις για το μέλλον. Με αριθμούς. 

Το θέμα θα πρέπει να είναι αποκλειστικά η οικονομία και οι μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν στη χώρα.  Προφανώς σε όλους τους άλλους τομείς της ζωής τα πράγματα δεν είναι τέλεια, αλλά σήμερα κατά τη γνώμη μου η απελευθέρωση της οικονομίας, το άνοιγμα των επαγγελμάτων, η άρση των διοικητικών βαρών, είναι κινήσεις που μπορούν να γίνουν άμεσα – για μερικά αρκεί απλά ένας νόμος! -  και θα φέρουν αποτέλεσμα μεσοπρόθεσμα. Ήδη έχουμε χάσει πολύ χρόνο.

Θα ήθελα επίσης να έχω την ευκαιρία να ακούσω όλους τους πολιτικούς αρχηγούς. Επειδή στις εκλογές κατεβαίνουν πάρα πολλά κόμματα, η συμμετοχή όλων ταυτόχρονα σε μία τηλεμαχία μάλλον είναι δύσκολη. Ωστόσο, πρέπει να δώσουμε την ευκαιρία στους πολίτες να ακούσουν τις προτάσεις όλων των κομμάτων, ειδικά τώρα που πολλοί αποφασίζουν ότι θα ρίξουν ψήφο διαμαρτυρίας. Αυτός που θέλει να ψηφίσει διαμαρτυρόμενος πρέπει να γνωρίζει ότι επιλέγει για το μέλλον της χώρας και να επιλέξει μετά λόγου γνώσεως πού θα ρίξει την ψήφο του για να διαμαρτυρηθεί, να γνωρίζει τι σημαίνει η επιλογή του για την επόμενη των εκλογών, όχι μόνο για την ώρα της κάλπης. 

Για τον λόγο αυτό είναι εξαιρετικά σημαντική η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας που ακύρωσε την απόφαση των υπουργών Τύπου κ. Καψή και Εσωτερικών κ. Γιαννίτση, με την οποία ουσιαστικά απαγορευόταν η προβολή των μικρότερων και εξωκοινοβουλευτικών κομμάτων. Οι κ.κ. υπουργοί, γράφοντας στα παλαιότερα των υποδημάτων τους τη συνταγματική νομιμότητα*, είχαν αγνοήσει προηγούμενη απόφαση του ΣτΕ, με την οποία είχε πάλι δικαιωθεί η Δράση, που είχε προσφύγει εναντίον του νόμου Παυλόπουλου για την τηλεοπτική προβολή των κομμάτων στις Ευρωεκλογές του 2009. Προς τιμήν του, το ΣτΕ αυτή τη φορά αποφάσισε αυθημερόν την Παρασκευή 20/4, ημέρα της προσφυγής, και ως αποτέλεσμα εξεδόθη νέα, αναθεωρημένη, δικαιότερη και δημοκρατικότερη απόφαση των δύο υπουργών για το θέμα. 

Από την προσφυγή της Δράσης επωφελούνται όλα τα μικρά κόμματα, στα οποία θα διατεθεί περισσότερος χρόνος για να εκθέσουν τις προτάσεις τους. Πρέπει να τα ακούσουμε. Σε αυτές τις εκλογές πρέπει να ψηφίσουμε όλοι, και πρέπει να ψηφίσουμε συνειδητά, έχοντας στο νου μας ότι αποφασίζουμε για το μέλλον της χώρας, για το αν θέλουμε ή όχι να είμαστε στην Ευρώπη, για το αν θέλουμε τα παιδιά μας να μπορέσουν να ευημερήσουν σε αυτή τη χώρα.  

* Αξίζει να διαβάσετε το σημερινό σχόλιο του Φαληρέως στην Καθημερινή για την αντίσταση που προέβαλλαν οι δύο υπουργοί στην τήρηση της συνταγματικής νομιμότητας.

Α-διαφάνεια στην ελληνική δημόσια διοίκηση. Όπου δεν μπαίνει το φως…

Ανακαλύπτουν σήμερα πολλοί ότι δεν είναι εύκολη η πρόσβαση στις αποφάσεις του ΚΥΣΕΑ (Κυβερνητικού Συμβουλίου Εξωτερικών και Άμυνας), για τις οποίες τόση κουβέντα γίνεται, με αφορμή τη σύλληψη και, πλέον, προφυλάκιση του τέως υπουργού κ. Τσοχατζόπουλου. 

Δεν θα έπρεπε να απορούν. Η αδιαφάνεια είναι χαρακτηριστικό της ελληνικής δημόσιας διοίκησης. Προφανώς, οι αποφάσεις ενός οργάνου όπως το ΚΥΣΕΑ δεν είναι για όλα τα μάτια, και μάλλον καλώς δεν αναρτώνται στη Δι@ύγεια. Ωστόσο, σε άλλες περιπτώσεις η αδιαφάνεια δεν δικαιολογείται για κανένα λόγο, εκτός από την προσπάθεια παρακράτησης της πληροφορίας, ώστε να είναι δυσχερέστερος, αν όχι ανύπαρκτος, ο έλεγχος από τους πολίτες. 

Τον Ιούνιο του 2008 είχα ζητήσει εγγράφως από τη Βουλή να μου στείλει αντίγραφο των πρακτικών της επιτροπής, νομίζω οικονομικών υποθέσεων, στην οποία είχε κληθεί να καταθέσει ο κ. Ανδρέας Βγενόπουλος,  σχετικά με τη συμμετοχή της MIG στον ΟΤΕ. Η αρμόδια υπηρεσία με ενημέρωσε ότι τα πρακτικά δεν δίνονται στους πολίτες, μόνο στους βουλευτές.  Θα θυμάστε ωστόσο ότι το περιεχόμενο της κατάθεσης του κυρίου Βγενόπουλου ήταν σε όλες της εφημερίδες. Δεν μπορούμε παρά να συμπεράνουμε ότι λάθρα το είχαν πληροφορηθεί. 

Φυσικά, παρόμοιες πρακτικές είναι αδιανόητες σε άλλες δημοκρατίες (πιο προηγμένες από τη δική μας;). Στις ΗΠΑ οι εξεταστικές επιτροπές του Κογκρέσου είναι σχεδόν πάντα ανοιχτές στο κοινό (όλοι έχουμε δει αποσπάσματα ή αναπαραστάσεις σε ταινίες), ενώ η δικαστική εξουσία δεν διστάζει να καλεί ως μάρτυρα τον ίδιο τον Πρόεδρο, αν κρίνει ότι χρειάζεται. Στη Βρετανία, είχαμε πιο πρόσφατα την εξεταστική επιτροπή για το σκάνδαλο των υποκλοπών, τη λεγόμενη The Leveson Inquiry, η οποία να σημειωθεί μεταδιδόταν ζωντανά από το διαδίκτυο. Στην τελευταία αυτή περίπτωση μάλιστα, κατηγορούμενος ήταν ένα από τα μεγαλύτερα εκδοτικά συγκροτήματα παγκοσμίως, η News Corp. 

Παραθέτω πιο κάτω τα email που αντάλλαξα με τη Βουλή. Από την ανάγνωση των άρθρων που αναφέρονται δεν μου φάνηκε ότι προκύπτει σαφώς απαγόρευση δημοσιοποίησης, αλλά έκρινα ότι δεν είχε νόημα να επιμείνω…

Subject: RE: πρακτικά Επιτροπής
Date: Thu, 26 Jun 2008 09:39:11 +0300
From: epitropes@parliament.gr
To: gpano…

Κυρία Πανοπούλου,

Ο Κανονισμός της Βουλής (άρθρο 40 παρ. 5) μόνο στην περίπτωση άσκησης νομοθετικού έργου ή κοινοβουλευτικού ελέγχου κατά το άρθρο 70 παρ. 2 και 6 του Συντάγματος από τις Επιτροπές προβλέπει ότι για την τήρηση των πρακτικών εφαρμόζεται αναλόγως το άρθρο 61 του Κανονισμού (δημοσίευση των Πρακτικών της Ολομέλειας).

Αυτή η περίπτωση (άρθρο 70 παρ. 2 και 6 του Συντάγματος) εφαρμόζεται σε ορισμένα μόνο νομοσχέδια από όσα κατατίθενται, στα οποία δεν περιλαμβάνεται το νομοσχέδιο που σας ενδιαφέρει.                                                                     

Η Προϊσταμένη της Διεύθυνσης,

Αικατερίνη Παν…

From: Georgia Panopoulou [mailto:…]
Sent: Monday, June 23, 2008 11:23 AM
To: Δνση Κοινοβουλευτικών Επιτροπών
Subject: RE: πρακτικά Επιτροπής

Κυρία Παν…,

Σας ευχαριστώ πολύ για την απάντησή σας. Μήπως σας παρακαλώ θα μπορούσατε να μου υποδείξετε το σχετικό άρθρο του κανονισμού της Βουλής;
Σας ευχαριστώ για την προσοχή και είμαι σε αναμονή της απάντησής σας,

Γεωργία Πανοπούλου

Subject: πρακτικά Επιτροπής
Date: Fri, 20 Jun 2008 10:11:21 +0300
From: epitropes@parliament.gr
To: gpano…

Διεύθυνση

Κοινοβουλευτικών Επιτροπών

Κυρία Πανοπούλου,

Σας γνωρίζουμε ότι τα πρακτικά των Επιτροπών δεν αναρτώνται στην ιστοσελίδα της Βουλής.

Από τις διατάξεις του Κανονισμού της Βουλής δεν προκύπτει η δυνατότητα να ικανοποιήσουμε το αίτημά σας, διότι στα πρακτικά των συνεδριάσεων των Επιτροπών, τα οποία δεν δημοσιεύονται, έχουν πρόσβαση μόνο οι Βουλευτές.

 Η Προϊσταμένη της Διεύθυνσης

 Αικατερίνη Παν…